ترمومتر یا دماسنج آزمایشگاهی چیست؟

ترمومتر یا دماسنج آزمایشگاهی، یکی از تجهیزات آزمایشگاهی است که دمای مواد مایع و جامد و وسایل آزمایشگاهی را در واحد های مختلف اندازه گیری می کند. مثلا سانتی گراد، سیلسیوس و فارنهایت که در دماسنج های مایع وجود دارد. اصل این واژه فرانسوی است. و در واقع سرما و گرما را نشان می دهد. ترمومتر واژه ای فرانسوی است و از واژگان ترموس به معنای دما و متر به معنای اندازه تشکیل می شود.

ترمومتر چیست؟

یکی از پرکاربردترین دستگاه های موجود در آزمایشگاه دماسنج یا ترمومتر است که این وسیله از تجهیزات ازمایشگاهی می باشد و دمای مواد مایع و جامد و همچنین وسایل آزمایشگاهی را در واحد های متفاوت اندازه گیری می‌نماید. (همانند سانتی گراد، سیلسیئس و فارنهایت که در دماسنج مایع وجود دارد.) تقریبا تمام آزمایشگاه ها به این دستگاه نیازمند هستند و می توان گفت که ترمومتر یکی از دستگاه های عمومی برای آزمایشگاه ها می باشد. معمولا یک لوله ی شیشه ای که 2 طرف آن بسته می باشد و در قسمت پایین آن مخزنی پر از جیوه (که البته درمعمولی ترین مدل دماسنج آزمایشگاهی، جیوه است.) دلیل استفاده از جیوه نیز خاصیت انبساطش می باشد.

اندازه گیری ترمومتر به چه صورت است؟

برای اندازه گیری دماهای پایین از الکلی ودمای بالا از جیوه ای استفاده میشود.

• دامنه اندازه گیری ترمومتر آزمایشگاهی الکلی بین 10- تا 110 درجه سانتی گراد است.
• دامنه اندازه گیری ترمومتر جیوه ای بین 50 تا 250 یا 300 درجه سانتی گراد است.
• دامنه دماسنج بالینی 35 تا 42 درجه سانتیگراد می‌باشد.

کاربرد اصلی دماسنج آزمایشگاهی (ترمومتر) چیست؟

همه ی دماسنج های آزمایشگاهی از استاندارد ها و تکنولوژی های NIST, DKD پیروی می کنند و کاربرد اصلی آن اندازه گیری دمای محلول ها و مایعات آزمایشگاهی است، در بعضی از محیط ها به خصوص محیط های خیلی سرد نمی توان از جیوه استفاده کرد، زیر جیوه در دمای 37- درجه یخ می زند، بنابراین دماسنج های آزمایشگاهی برای دماهای محدوده ی نقطه جوش و نقطه انجماد مناسب هستند.

انواع دماسنج آزمایشگاهی

دماسنج ها و رطوبت سنج ها در انواع و اشکال گوناگون و برای مصارف مختلف ساخته می شون. محدوده دمایی قابل اندازه گیری در هر نوع دماسنج متفاوت خواهد بود و نشان دادن دما با هر دو یکای درجه سلیسیوس و درجه فارنهایت انجام می پذیرد. همچنین سیستم هایی که رطوبت سنج ها در کنار آنها کار می کنند می توانند متغیر باشند.

دماسنج جیوه ای و الکلی

این دماسنج ها میله های شیشه ای هستند که در بخش انتهایی آنها حبابی حاوی جیوه یا الکل رنگی قرار گرفته است. اساس کار این نوع دماسنج حرکت مایع موجود در آن به دلیل انبساط بر اثر بالارفتن دما است. دماسنج های الکلی و جیوه ای تفاوتی در عملکرد ندارند و صرفا استفاده از الکل به جای جیوه، به دلیل سمیت جیوه و خطر ساز بودن آن برای کاربران است. از این دماسنج ها برای کنترل دمای محیط، مواد و وسایل آزمایشگاهی و در بعضی موارد برای اندازه گیری دمای بدن نیز استفاده می شود. دما سنج های مینیمم و ماکسیمم دمایی جیوه ای نیز در این دسته قرار می گیرند ولی تفاوت عمده آنها با دماسنج های معمولی، داشتن لوله U شکل است که در دو ستون، میزان کمترین و بیشترین دمای اندازه گیری شده را نشان می دهد.

دماسنج و رطوبت سنج عقربه ای

این دستگاه ها برای اندازه گیری دما و رطوبت محیط به کار برده میشوند. بیشترین استفاده از این نوع دستگاه در آزمایشگاه ها برای اندازه گیری دما و رطوبت یخچال است. حسگر دماسنج های عقربه ای ممکن است از نوع پر شده بایک ماده و یا ممکن است از نوع دوفلزی باشد. دماسنج های پر شده بر اساس انبساط حجم یک ماده دماسنجی و ایجاد فشار توسط آن کار می کنند. ساختار حسگر آنها به رابطه بین دما و فشار ماده مورد نظری که در نظر گرفته شده است بستگی دارد. ماده پرکننده می تواند گاز، مایع یا مخلوطی از مایع و بخار باشد. به همین دلیل دماسنج های پر شده به سه دسته گاز پر شده، مایع پر شده و بخار پر شده تقسیم می شوند.

این دماسنج ها به طور معمول گستره اندازه گیری از 50- تا 600 درجه سانتیگراد را پوشش می دهند. قطر صفحه نمایشگر این دماسنج ها از 60 تا160 میلیمتر ساخته می شود و با توجه به محدوده دمایی و هدف از استفاده می توانند دارای بدنه فلزی یا پلاستیکی باشند. دماسنج های دو فلزی از دو نوار فلزی با جوش سرد به عنوان حسگر تشکیل شده اند که ضریب انبساط گرمایی آنها با یکدیگر تفاوت دارد.حسگر این دماسنج ها گرما را احساس کرده و در اثر تغییر دما، دو فلز حرکت چرخشی یا خمشی پیدا می کنند.این حرکت به یک عقربه انتقال یافته و در مقابل یک صفحه نمایش مقدار دمای متناظر را نشان می دهد.